Giải Ngố Phổ Rộng Và Phổ Hẹp Trong Thuốc Thủy Sản

Nhiều bà con nuôi thủy sản nói chung và tôm cá nói riêng cho rằng đã nuôi con gì sống dưới nước thì không thể không dùng tới kháng sinh (KS). Nhiều bà con khác lại khẳng định bằng thực tế rằng mình nuôi không cần KS mà tôm cá vẫn lướt bệnh được, phát triển khỏe đến khi về đích.

Vậy KS có tầm quan trọng như thế nào đối với quá trình nuôi thủy sản? Và phổ KS là gì? Phổ rộng khác phổ hẹp ra sao? Một số loại KS thường dùng trong thủy sản thuộc phổ rộng hay hẹp? Bà con theo dõi bài viết sau để có những đáp án cho mình nhé.

Kháng sinh là gì?

Kháng sinh là những chất có nguồn gốc vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, xạ khuẩn,…) hoặc những chất hóa học tổng hợp, có khả năng tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển của các vi khuẩn gây bệnh cho tôm cá.

Giải ngố phổ rộng và phổ hẹp trong thuốc thủy sản. Nguồn ảnh: Internet

Thuốc có thể dùng để tạt vào nước hoặc trộn vào thức ăn, nó chỉ tác động đến vi khuẩn mà ít gây độc cho tôm cá. Chỉ khi người nuôi lạm dụng thuốc, dùng quá liều thì nhẹ sẽ làm tồn dư KS trong thịt, khó bán, hoặc nặng thì gây ngộ độc cho tôm cá.

Kháng sinh tác động như thế nào lên vi khuẩn gây bệnh?

Khi đi vào máu, KS sẽ được hòa tan và gây tác động theo 1 trong 4 cách: thay đổi tính thấm màng tế bào, ức chế tổng hợp vách tế bào, ức chế tổng hợp protein, ức chế tổng hợp acid nucleic, dẫn đến tế bào vi khuẩn bị ngừng phát triển và bị phá hủy.

Nếu thuốc đưa vào chưa đủ liều, vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn thì khi ngừng thuốc vi khuẩn sẽ có thể sống trở lại. Chỉ cần 1 tế bào sống sót, với tốc độ sinh sản nhanh chóng, sau vài giờ số lượng tế bào vi khuẩn đã lên đến con số khổng lồ. Sẽ nguy hiểm hơn nữa nếu tế bào sống sót đó kháng thuốc.

Ví dụ vi khuẩn E. coli có thời gian thế hệ là 20 phút (cứ 20 phút nhân đôi 1 lần) thì sau 5 tiếng đồng hồ, từ 1 tế bào mẹ ban đầu phát triển thành 2¹⁵ tế bào con (hơn 1 tỷ).

Kháng sinh tấn công vào vi khuẩn theo 4 con đường sau:

Thay đổi tính thấm màng tế bào: Khi KS làm rối loạn chức năng này thì các chất bên trong tế bào vi khuẩn bị thoát ra ngoài, đồng thời nước từ bên ngoài vỡ bờ tràn vào trong, cuốn trôi mọi thứ ở bên trong ra ngoài cho đến khi vi khuẩn chết.
Ức chế sinh tổng hợp vách tế bào: KS ngăn cản sinh tổng hợp lớp peptidoglycan nên không tạo được vách tế bào. Vi khuẩn không có vách tế bào thì không sống được.
Ức chế sinh tổng hợp protein: tham gia sinh tổng hợp protein ngoài ribosom còn có các ARN thông tin và các ARN vận chuyển. KS tác động vào làm phá vỡ quá trình tổng hợp protein, vi khuẩn sẽ bị chết.
Ức chế sinh tổng hợp acid nucleic: tổng hợp acid nucleic gồm ba cấp độ: Ngăn cản sự sao chép của ADN mẹ tạo ADN con; Ngăn cản sinh tổng hợp ARN; Ức chế sinh tổng hợp các chất chuyển hóa cần thiết cho tế bào mới. Từ đó vi khuẩn mới sẽ không được sinh ra.

Phổ rộng và phổ hẹp của kháng sinh

Kháng sinh có cơ chế đặc hiệu riêng, có khả năng diệt khuẩn hoặc kìm hãm khuẩn. Có những loại KS tác động trên nhiều chủng vi khuẩn, có những loại chỉ tác động trên một hoặc một số chủng vi khuẩn nhất định. Giới hạn này được gọi là phổ kháng sinh, và được chia làm 2 loại:

Kháng sinh phổ rộng:
- Là KS có tác dụng lên nhiều loài vi khuẩn.
- Thường được sử dụng trong trường hợp tôm cá bệnh do nghi ngờ nhiễm khuẩn nhưng chỉ dựa vào biểu hiện bên ngoài, không xét nghiệm nên không biết chính xác do nhóm vi khuẩn nào đã gây ra.
- Nếu bệnh do nhiều nhóm vi khuẩn kết hợp gây ra thì phải dùng KS phổ rộng và kết hợp 2 hay nhiều loại KS với nhau.
- Việc dùng KS phổ rộng không hợp lý cũng gây ra nhiều cái hại như tiêu diệt luôn cả những lợi khuẩn trong cơ thể, các loài vi khuẩn có thể thay đổi cấu trúc và chức năng, khiến chúng có thể kháng lại KS.
Kháng sinh phổ hẹp:
- Là KS có hoạt tính kháng khuẩn tốt trên một số chủng vi khuẩn nhất định.
- Thường chỉ được sử dụng khi biết chính xác loài vi khuẩn nào đã gây ra bệnh. Nếu không biết chính xác thì phải dùng KS phổ rộng vì dùng KS phổ hẹp không có tác dụng, gây lãng phí.
- KS phổ hẹp ít gây ra tình trạng kháng thuốc do nó chỉ tiêu diệt một loại vi khuẩn nhất định.

Các loại kháng sinh công ty Tin Cậy cung cấp thuộc phổ nào?

Tên thuốc	Hình ảnh	Thành phần	Nhóm	Loại KS	Phổ KS	Loại vi khuẩn bị diệt
Nova-Amox 50% WSP		Amoxicillin	Beta-lactam	Diệt khuẩn	Rộng	Edwardsiella ictaluri
Nova-Oxytetra 500		Oxytetracyclin	Tetracyclines	Kìm khuẩn	Rộng	Edwardsiella ictaluri, Streptococcus
Nova-Doxy 50% WSP		Doxycyclin	Tetracyclines	Kìm khuẩn	Rộng	Vibrio
Flor 500 for fish		Florfenicol	Phenicols	Kìm khuẩn	Rộng	Edwardsiella ictaluri
Nova-Sultrim 240		Sulfamethoxazole + Trimethoprim	Sulfamid	Kìm khuẩn	Rộng	Aeromonas sp, Pseudomonas fluorescen, Edwardsiella tarda

Phối hợp những loại kháng sinh ở trên với nhau được không?

Phối hợp kháng sinh là dùng từ 2 loại thuốc trở lên với mục đích là để mở rộng phổ tác dụng, tăng hoạt tính mà không tăng độc tính của thuốc, chống lại vi khuẩn đề kháng kháng sinh.

Cách cách phối hợp phổ biến nhất là Doxycyclin + Florfenicol để điều trị gan thận mủ trên cá da trơn.
Tuyệt đối KHÔNG được kết hợp Amoxicillin + Florfenicol hoặc Doxycyclin hoặc Oxytetracyclin vì nó sẽ gây ra tác dụng đối kháng, giảm hoạt tính của thuốc và gây độc cho vật nuôi.

Việc tự sử dụng từng KS đơn lẻ và kết hợp không hề đơn giản, cần phải có sự đồng ý từ bác sĩ thú y dựa trên kết quả xét nghiệm vi khuẩn và có hiểu biết về độc lực của từng loại thuốc mà kết hợp cho phù hợp.

Tin Cậy hy vọng đã gửi đến bà con nhiều thông tin bổ ích về KS, phổ KS, cách sử dụng KS,v..v… Mọi thắc mắc bà con hãy gọi điện trực tiếp đến công ty Tin Cậy để được giải đáp nhé.