Sầu Riêng Đắk Lắk Nguy Cơ Mất Trắng

Sầu Riêng Đắk Lắk Nguy Cơ Mất Trắng Nếu Sự Cố Phòng Xét Nghiệm Kéo Dài

Hàng nghìn hộ nông dân Đắk Lắk điêu đứng khi hệ thống phòng xét nghiệm tạm ngừng, khiến hàng ngàn tấn sầu riêng bị ùn ứ, giá rớt mạnh. Hộ nông dân và doanh nghiệp có thể bị thiệt hại nặng nề nếu sự cố phòng xét nghiệm cứ kéo dài.

1. Nỗi lo mất trắng giữa mùa vàng

Giữa thời điểm vụ thu hoạch sầu riêng 2025 ở Tây Nguyên bước vào giai đoạn cao điểm, nhiều hộ nông dân ở Đắk Lắk – “thủ phủ” sầu riêng lớn nhất Tây Nguyên đang rơi vào cảnh trái chín rụng đầy vườn mà không thể bán.

Nguyên nhân không phải do thương lái “ép giá” hay thị trường ảm đạm, mà xuất phát từ một lý do ít ai ngờ: Bắt đầu từ ngày 11/10/2025 hàng loạt phòng xét nghiệm được chỉ định tạm dừng hoạt động, khiến quy trình kiểm tra dư lượng hóa chất cho sầu riêng xuất khẩu bị đình trệ.

Doanh nghiệp không có kết quả kiểm nghiệm à Không thể xin giấy chứng nhận à Hàng hóa bị “kẹt” tại kho và cửa khẩu. Hệ quả, doanh nghiệp buộc phải tạm ngưng thu mua à Nông dân đứng trước nguy cơ mất trắng cả mùa vụ.

2. Hàng nghìn container sầu riêng bị ùn ứ

Theo Sở NN&PTNT Đắk Lắk, từ giữa tháng 10/2025, khoảng 2.000 container sầu riêng chuẩn bị xuất khẩu đi Trung Quốc đã bị tắc nghẽn do không có kết quả xét nghiệm.

(Hình ảnh nguồn Báo lao động)

Các phòng thử nghiệm dư lượng hóa chất, kim loại nặng (như Cadimi, Vàng O…) vốn bắt buộc trong quy trình xuất khẩu, bất ngờ ngừng tiếp nhận mẫu do bảo trì thiết bị và rà soát giấy phép hoạt động.

Tình trạng này khiến hàng loạt doanh nghiệp thu mua buộc phải dừng lại. Nhiều vườn sầu riêng chín rộ mà không ai đến cắt, khiến trái chín rụng đầy vườn.

“Mỗi ngày tôi mất hơn 200 kg trái rụng, nhìn mà xót ruột. Trước đây doanh nghiệp đặt cọc giá 82.000 đồng/kg, giờ thương lái nhỏ chỉ mua 20.000 – 25.000 đồng/kg,” – bà Đoàn Thị Thúy, xã Ea Tôh, Krông Pắc, chia sẻ. (Nguồn: vnexpress.net).

3. Giá sầu riêng lao dốc, nông dân điêu đứng

Trước sự cố, giá sầu riêng loại A tại vườn ở Đắk Lắk dao động 90.000 – 110.000 đồng/kg. Nhưng chỉ sau vài ngày ùn ứ, giá đã giảm còn 70.000 – 80.000 đồng/kg, thậm chí loại rụng chỉ còn 20.000 – 25.000 đồng/kg.

Nhiều hộ đầu tư hàng trăm triệu đồng cho phân bón, tưới tiêu, chăm sóc… giờ chỉ biết “ngồi nhìn trái chín rụng”.

“Một vụ sầu riêng đầu tư 500 – 600 triệu đồng. Giờ trái rụng, doanh nghiệp ngưng thu, biết bán cho ai?”, ông Đoàn Kiêm, nông dân 3 ha sầu riêng ở Krông Pắc. (Nguồn: vnexpress.net).

Không chỉ thiệt hại trực tiếp, việc dừng xét nghiệm còn khiến doanh nghiệp xuất khẩu chịu chi phí kho lạnh, lưu hàng, vận chuyển, làm giảm uy tín với đối tác nước ngoài.

Thị trường nội địa nhận hàng từ việc xuất khẩu bị kẹt, dẫn tới cung vượt cầu à Giá sụt.

4. Nguyên nhân sự cố phòng xét nghiệm

Theo thông tin từ Cục Bảo vệ Thực vật (Bộ NN&PTNT), có ba nguyên nhân chính:

Thiết bị xét nghiệm đồng loạt bảo trì – Một số máy phân tích hóa chất, kim loại nặng bị hỏng hoặc đến kỳ bảo dưỡng, dẫn đến gián đoạn.
Vướng thủ tục cấp phép – Một số đơn vị hết hạn chứng nhận đủ điều kiện hoạt động nhưng chậm được gia hạn.
Áp lực mùa vụ tăng cao – Mùa thu hoạch sầu riêng rộ, lượng mẫu gửi kiểm nghiệm tăng gấp 3 – 4 lần, vượt khả năng xử lý của hệ thống.

Đây là “sự cố kỹ thuật” nhưng lại diễn ra đúng vào cao điểm xuất khẩu, khiến cả chuỗi cung ứng sầu riêng bị tê liệt.

5. Hệ lụy nghiêm trọng với toàn ngành

Thiệt hại kinh tế:

Hàng chục nghìn tấn sầu riêng bị rụng, hư hỏng, giảm chất lượng.
Giá bán giảm sâu, nông dân lỗ nặng.
Doanh nghiệp mất chi phí lưu kho, chậm giao hàng, có nguy cơ bồi thường hợp đồng.

Ảnh hưởng uy tín xuất khẩu:

Thị trường Trung Quốc vốn là “cửa ngõ vàng” của sầu riêng Việt Nam có thể siết chặt kiểm tra hơn.
Nguy cơ mất niềm tin từ phía đối tác nếu Việt Nam không đảm bảo tính liên tục trong kiểm soát chất lượng.

Tác động tâm lý:

Nhiều nông dân “nản lòng”, e ngại đầu tư cho vụ sau.
Tình trạng chặt bỏ cây, bán rẻ cho thương lái nhỏ lẻ có thể tái diễn nếu không được hỗ trợ kịp thời.

6. Giải pháp khẩn cấp và hướng lâu dài

Giải pháp trước mắt:

Khôi phục hoạt động xét nghiệm nhanh nhất có thể, ưu tiên cho sầu riêng xuất khẩu.
Công nhận tạm thời các phòng xét nghiệm đủ điều kiện, giúp giảm tải cho các trung tâm lớn.
Thiết lập cơ chế “một cửa nhanh” để doanh nghiệp và nông dân gửi mẫu trong mùa cao điểm. Cơ chế “một cửa nhanh” để doanh nghiệp và nông dân gửi mẫu trong mùa cao điểm là hệ thống tập trung hóa việc tiếp nhận mẫu, đơn giản hóa thủ tục và tăng cường nguồn lực để xử lý mẫu nhanh chóng, đặc biệt trong các giai đoạn cao điểm thu hoạch hoặc sản xuất.

Giải pháp lâu dài:

Đầu tư thêm phòng xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế, đặt tại các vùng trồng lớn.
Đào tạo, chuyển giao quy trình kiểm soát dư lượng ngay từ vườn, giúp giảm áp lực xét nghiệm cuối chuỗi.
Ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc để minh bạch hóa dữ liệu mẫu, tăng niềm tin đối tác nhập khẩu.
Liên kết nông dân – doanh nghiệp – cơ quan quản lý chặt chẽ hơn, xây dựng chuỗi giá trị bền vững cho ngành sầu riêng.

Sầu riêng là cây trồng mang lại thu nhập cao, giúp hàng nghìn hộ nông dân Tây Nguyên vươn lên khá giả. Nhưng chỉ một “sự cố kỹ thuật” nhỏ cũng khiến toàn bộ nỗ lực đổ sông đổ biển.

Sự cố phòng xét nghiệm tạm dừng đồng loạt tại Đắk Lắk đã phơi bày điểm yếu trong chuỗi giá trị nông sản: Khi một mắt xích bị “nghẽn”, cả hệ thống lao đao.
Đây là lời cảnh tỉnh để ngành nông nghiệp Việt Nam đầu tư mạnh mẽ hơn vào hạ tầng kiểm nghiệm, quản lý chất lượng và dự phòng rủi ro mùa vụ. Nông dân trồng sầu riêng cần định hướng canh tác bền vững, kiểm soát dư lượng ngay từ vườn.

Cứu sầu riêng lúc này không chỉ là “giải cứu trái cây”, mà là bảo vệ sinh kế của hàng chục nghìn hộ nông dân và giữ vững uy tín “sầu riêng Việt Nam” trên thị trường quốc tế.